ประวัติความเป็นมาวิชาภูมิศาสตร์ :
การแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศริเริ่มโดยสมาพันธ์ภูมิศาสตร์ระหว่างประเทศ โดยมีวัตถุประสงค์ที่จะกระตุ้นความสนใจของเยาวชนในการศึกษาด้านภูมิศาสตร์และสิ่งแวดล้อม และเป็นเวทีสร้างความสัมพันธ์และความเข้าใจที่ดีต่อกันให้กับเยาวชนจากภูมิภาคต่างๆ ทั่วโลก การแข่งขันนี้เริ่มจัดครั้งแรกในปี ค.ศ. 1996 ที่ กรุงเฮก ประเทศเนเทอร์แลนด์ และจัดแข่งขันต่อมาทุกๆ 2 ปี และในปี 2013 เป็นต้นไปจัดให้มีการแข่งขันทุกปี นักเรียนจากแต่ละประเทศที่เข้าร่วมการแข่งขันจำนวน 4 คน โดยต้องมีอายุระหว่าง 16-19 ปี และยังศึกษาในระดับมัธยมของประเทศนั้นๆ ภาษาทางการของการแข่งขันคือภาษาอังกฤษ นักเรียนต้องมีความสามารถในการใช้ภาษาอังกฤษ
ภูมิศาสตร์โอลิมปิกของประเทศไทย เริ่มต้นในปี พ.ศ. 2555 จากการที่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้รับเชิญให้เสด็จเปิดงาน International Geography Conference (IGC 2012) ณ มหาวิทยาลัยโคโลญจน์ สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี ซึ่งในพิธีเปิดมีการมอบรางวัลเหรียญทองในการแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศ (International Geography Olympiad หรือ iGeo) เมื่อเสด็จพระราชดำเนินกลับประเทศไทย จึงมีพระราชดำริให้ มูลนิธิ สอวน. ศึกษาข้อมูลเพื่อเข้าร่วมการแข่งขันดังกล่าว มูลนิธิ สอวน. จึงได้ดำเนินการสนองพระราชดำริระดมคณาจารย์ที่มีความรู้ความสามารถด้านภูมิศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยหลายแห่ง และตั้งเป็นคณะทำงานเพื่อพัฒนาหลักสูตรและตำราภูมิศาสตร์โอลิมปิก เพื่อใช้ในการอบรมครู อบรมนักเรียน และการสอบคัดเลือกผู้แทนประเทศไทย ประกอบด้วย ภูมิศาสตร์กายภาพ ภูมิศาสตร์มนุษย์ และภูมิศาสตร์เทคนิค
ในปี พ.ศ. 2558 มูลนิธิ สอวน. ได้ดำเนินการจัดสอบคัดเลือกนักเรียนเพื่อมาอบรม และคัดเลือกเพื่อส่งไปเป็นผู้แทนประเทศไทยไปแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศ ครั้งแรก และได้รับ 1 เหรียญเงิน 3 เหรียญทองแดง
ในปี พ.ศ. 2560 มูลนิธิ สอวน. จัดตั้งศูนย์ภูมิศาสตร์โอลิมปิกขึ้นทั่วประเทศ จำนวน 15 ศูนย์ เป็นการเปิดโอกาสให้เยาวชนไทย ทั่วทุกภูมิภาคได้มีโอกาสรับการคัดเลือก โดยศูนย์ภูมิศาสตร์โอลิมปิกจะมีหน้าที่หลักในการจัดอบรมและคัดเลือกนักเรียนเพื่อเป็นผู้แทนศูนย์ เข้าร่วมการแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกระดับชาติ ประกอบด้วย ศูนย์มหาวิทยาลัย 7 ศูนย์ และศูนย์โรงเรียน 8 ศูนย์ ดังนี้
ศูนย์มหาวิทยาลัย 7 ศูนย์
- ศูนย์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
- ศูนย์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
- ศูนย์มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
- ศูนย์มหาวิทยาลัยบูรพา
- ศูนย์มหาวิทยาลัยศิลปากร
- ศูนย์มหาวิทยาลัยทักษิณ
- ศูนย์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ศูนย์โรงเรียน 8 ศูนย์
- ศูนย์โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
- ศูนย์โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย
- ศูนย์โรงเรียนสามเสนวิทยาลัย
- ศูนย์โรงเรียนสาธิตแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
- ศูนย์โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- ศูนย์โรงเรียนเตรียมทหาร
- ศูนย์โรงเรียนหาดใหญ่วิทยาลัย
- ศูนย์โรงเรียนวิทยาศาสตร์จุฬาภรณฯ นครศรีธรรมราช
การรับสมัคร : เปิดรับสมัครช่วงเดือนมิถุนายน ถึง กรกฎาคมของทุกปี
การสอบคัดเลือก : เดือนสิงหาคมของทุกปี
ประกาศผล : ประมาณเดือนกันยายนของทุกปี
ค่าย 1 :
นักเรียนที่ผ่านการสอบคัดเลือกจะเข้าอบรมช่วงเดือนตุลาคม
ค่าย 2 :
นักเรียนที่ผ่านสอบค่าย 1 จะเข้าอบรมค่าย 2 ช่วงเดือนมีนาคม
การแข่งขันโอลิมปิกวิชาการระดับชาติ
การแข่งขันโอลิมปิกวิชาการระดับชาติ เป็นการแข่งขันระหว่างนักเรียนของทุกศูนย์ สอวน. วิชาภูมิศาสตร์ ทั่วประเทศ โดยข้อสอบที่ใช้ในการแข่งขันโอลิมปิกระดับชาติเป็นภาษาอังกฤษทั้งหมด
และจะคัดเลือกนักเรียนผู้ประเทศไทย จำนวน 4 คน เพื่อไปแข่งขันโอลิมปิกวิชาการระหว่างประเทศ ต่อไป
สิทธิพิเศษเข้าศึกษาตรง
มหาวิทยาลัยให้สิทธิพิเศษแก่นักเรียนของศูนย์สอวน. ในการให้เข้าศึกษาตรงในระดับอุดมศึกษาของมหาวิทยาลัย โดยมูลนิธิฯ จะนำรายละเอียดต่างๆ ขึ้นเว็บไซต์ของสอวน. หรือ มหาวิทยาลัยที่ให้สิทธิพิเศษ